Trừ Dạ Hữu Hoài (Mạnh Hạo Nhiên)

    Xin chuyển đến các bạn một bài thơ của Manh Hạo Nhiên , nói lên nỗi bâng khuâng cuối năm , tôi tâm đắc nhất nơi câu thứ 7 (Thủ tuế gia gia ưng vi ngọa -Nhà nhà muốn níu năm lại chưa đi ngủ ) . 

 Trừ Dạ Hữu Hoài

Nguyên tác: Mạnh Hạo Nhiên

      除 夜 有 懷

五 更 鐘 漏 欲 相 催
四 氣 推 遷 往 復 迴
帳 裏 殘 燈 才 去 焰
爐 中 香 氣 盡 成 灰
漸 看 春 逼 芙 蓉 枕
頓 覺 寒 銷 竹 葉 杯
守 歲 家 家 應 未 臥
相 思 那 得 夢 魂 來
                    孟 浩 然

Trừ Dạ Hữu Hoài

Ngũ canh chung lậu dục tương thôi
Tứ khí thôi thiên vãng phục hồi
Trướng lý tàn đăng tài khứ diệm
Lô trung hương khí tận thành tro
Tiệm khan xuân bức phù dung chẩm
Đốn giác hàn tiêu Trúc Diệp bôi
Thủ tuế gia gia ưng vị ngọa
Tương tư na đắc mộng hồn lai
                        Mạnh Hạo Nhiên

  Dịch nghĩa:


Nỗi Nhớ Nhung Đêm Cuối Năm 
Chuông báo và đồng hồ nước như giục giã nhau trong năm canh [cuối]
Bốn mùa theo nhau cứ đi rồi lại về
Trong phòng ngọn đèn hết dầu vừa tắt lửa
Trong lò hương thơm đã tỏa hết chỉ còn lại tro tàn
[Ta] cảm thấy hương xuân đang từ từ thấm vào gối sen
[Và] chợt nhận ra chén rượu Trúc Diệp đã nguội lạnh rồi
Níu kéo năm [cũ] nhà nhà chưa chịu đi nằm
Thì hồn của những kẻ nhớ nhau làm sao đến với nhau trong mộng được

Dịch thơ :

 

    Nỗi Nhớ Đêm Cuối Năm

 

Chuông năm canh giục hoài dồn dập ,

Cho bốn mùa cứ lập lại nhau .

Đèn phòng , dầu cạn , ngọn chao ,

Lò hồng , hương lịm , phủ màu tro than .

Gối phù dung Xuân đang nhuộm thấm ,

Rượu trúc nầy chợt thấy lạnh tanh .

Tiếc năm đi ngủ chẳng đành ,

Mộng hồn khó vượt , mơ màng nhớ nhau .

                                  Mailoc phỏng dịch

                                                                               12-30-12
 

 ***                                

      Đỗ Chiêu Đức xin trình bày thêm một dị bản của bài thơ " TRỪ DẠ HỮU HOÀI " của Mạnh Hạo Nhiên như sau :

 

              除夜有懷                 TRỪ DẠ HỮU HOÀI

                    （孟浩然 ）            ( Mạnh Hạo Nhiên )

 

　　五更鐘漏欲相催，       Ngũ canh chung lậu dục tương thôi,
        四氣推遷往復回。    Tứ khí thôi thuyên vãng phục hồi.
　　帳裡殘燈猶有焰，       Trướng lý tàn đăng DO HỮU diệm,
        爐中香氣盡成灰。    Lô trung hương khí tận thành HÔI.
　　漸看春逼芙蓉枕，      Tiệm khan xuân bức phù dung chẩm,
        頓覺寒銷竹葉杯。    Đốn giác hàn tiêu trúc diệp lai.
　　守歲家家應未臥，      Thủ tuế gia gia ưng vị ngọa,
        相思那得夢魂來。    Tương tư na đắc mộng hồn lai.

 

Chú Thích :
          1. Ta có 2 chữ THÔI :
              Cuối câu 1 chữ THÔI có bộ Nhân 催，THÔI nầy là Thôi Thúc, là Thúc giục, là Hối hả .
              Chữ thứ 3 của câu 2, chữ THÔI có bộ Thủ 推, THÔI nầy là Đẩy, là Thúc Đẩy. THÔI THUYÊN là Thúc đẩy cho xoay chuyển.
           2. DO HỮU : là Vẫn còn, so với bản TÀI KHỨ là Mới đi, có nghĩa là Mới Tắt, thì DO HỮU DIỆM : Vẫn còn nóng hay hơn, thi vị hơn là TÀI KHỨ DIỆM : Mới tắt nóng.
           3. Chữ 灰 đọc là HÔI, chứ không đọc là TRO. Mặc dù HÔI có nghĩa là TRO. Ví dụ như :
             Lạp cự thành HÔI lệ thủy can...  mà Ngân Giang Nữ Sĩ đã dịch thoát rất hay là :
              Đêm nay lệ nến rơi thành chữ !
           4. PHÙ DUNG : Là hoa Phù Dung, sáng trắng, trưa hường, chiều đỏ, sớm nở tối tàn. Khi nào gọi là THỦY PHÙ DUNG thì mới chỉ Hoa Sen.
         5. TRÚC DIỆP THANH : Là tên một loại rượu mạnh, có màu trắng hơi ửng xanh, rất thơm, dùng để uống cho ấm vào mùa đông lạnh lẽo.
          6. THỦ TUẾ : Thủ là Giữ lấy, Tuế là Tuổi, là Năm. Tục lệ của người Hoa, thức suốt đêm giao thừa để nuối tiếc năm cũ và đón mừng năm mới, gọi là THỦ TUẾ. Ta gọi là Đón Giao Thừa.

 

DỊCH NGHĨA :
                           CẢM XÚC TRONG ĐÊM TRỪ TỊCH

            Giọt rồng thánh thót năm canh như thôi thúc thời gian qua mau. Bốn mùa như xô đẩy nhau xoay chuyển đi rồi lại đến. Trong màn đèn đã tàn nhưng vẫn còn hơi ấm. Trong lò vẫn còn hơi thơm nhưng trầm hương đã thành tro cả rồi. Hơi xuân đã dần dần hong ấm lại gối thêu hoa phù dung, và chợt nhận ra rằng ly rượu trúc diệp thanh đà nguội lạnh.( vì thức suốt đêm để Thủ Tuế ). Đón Giao Thừa nên mọi nhà đều còn thức ( Chưa đi nằm ). Vì thế, mà có nhớ nhau cũng khó mà tìm thấy nhau trong mộng được ! ( Có đi ngủ đâu mà mộng để gặp nhau. ! ).

DIỄN NÔM :

Giọt rồng thánh thót như thôi thúc,
Xoay chuyển bốn mùa Tết lại sang.
Trong trướng đèn tàn hơi ấm vẫn,
Bên lò hương thoảng xác trầm tan.
Hơi xuân hong ấm phù dung gối,
Giá lạnh tràn ly trúc diệp hàn.
Cùng đón giao thừa không chợp mắt,
Nhớ nhau khó gặp mộng riêng mang !
                                  Đỗ Chiêu Đức.

 

*** 
      Không hiểu biết về chữa Hán, Song Quang kết hợp những lời giải nghĩa và thơ dịch của 2 vị để có làm một bài cho riêng mình với tâm trang của một người đang chờ đón đêm Giao Thừa đến và có dùng ý của người xưa.Xin gởi đến quý vị "vườn thơ thẩn"đọc cho vui và chờ tiếng chuông Giao thừa điểm ở Công Trường Thời Đại New york.

    ĐÊM CUỐI NĂM CẢM HOÀI

 

Tàn năm giục giã tiếng chuông vang

Lập lại bốn mùa cứ tiếp sang

Tắt lửa đèn phòng ,nhưng vẫn ấm

Hương thơm còn đọng dưới tro than

Hơi Xuân nhuộm thấm phù dung gối

Rượu Trúc nhìn ra đã lạnh tàn

Chờ đợi Giao Thừa chưa muốn ngủ

Tìm nhau nào dễ.....mộng miên man

                                         Song Quang

                               

 ***

       Về chữ Chung Lậu, Quên Đi có ý kiến thế nào:

鐘 Chung: là cái chuông còn có nghĩa khác là dụng cụ để đo thời gian.

漏 Lậu: chỗ nước rỏ ra.

鐘 漏 Chung lậu : là đồng hồ nước. 

 Nỗi Nhớ Đêm Trừ Tịch

Đồng hồ từng giọt thúc canh thâu
Quanh quẩn bốn mùa mãi đổi trao
Đèn tắt sau rèm  tàn đóm lửa
Trong lò hương lụn sẩm tro màu
Hơi xuân đến cận phù dung gối
Khí lạnh như vào rượu trúc mau
Luyến tiếc năm qua chưa ngủ vội
Khó lòng vào mộng thoả tình nhau

                                                  Quên Đi

 

Mailoc Biên Soạn