Thứ Năm, 29 tháng 12, 2022

Bạch Vân Tuyền - Bach Cư Dị


Phải chăng vì xót thương cảnh dân lành khốn đốn do loạn An Lộc Sơn, nên Bạch Cư Dị đã viết nên bài thơ này?

        白雲泉                    Bạch Vân tuyền

天平山上白雲泉     Thiên Bình sơn thượng Bạch Vân tuyền
雲自無心水自閑     Vân tự vô tâm thủy tự nhàn
何必奔衝山下去     Hà tất bôn xung sơn hạ khứ
更添波浪向人間。 Cánh thiêm ba lãng hướng nhân gian.
               白居易                                        Bach Cư Dị

Dịch Nghĩa: Suối Bạch Vân

Trên núi Thiên Bình có dòng suối Bạch Vân
Mây vốn không lòng dạ gì còn nước vẫn an nhiên nhàn hạ
Cớ sao vội vã rời khỏi núi tuôn tràn xuống bên dưới
Tạo nên bao cơn sóng làm khuấy động cuộc sống của con người.

Dịch Thơ:
         Suối Bạch Vân


1/
Suối Bạch Vân trên ngọn núi Thiên
Mây thời hờ hững nước an nhiên
Cớ sao ào ạt tràn bên dưới
Gây sóng dữ chi lắm kẻ phiền.

2/
       Thiên Bình có suối Bạch Vân
Mây không nghĩ ngợi nước cần lo chi
           Tuôn ào xuống núi cớ gì
 Tạo nên lũ lớn hiểm nguy cho người.
                                         Quên Đi
***
            Suối Bạch Vân…

1)
Suối Bạch Vân trên ngọn núi Thiên
Thanh nhàn mây nước thấy an nhiên
Tràn lan thác đỗ ầm vang xuống
Sóng dữ làm ta thấy cảm phiền…!

2)
      Bạch Vân suối chảy Thiên Bình
     Mây bay lơi lả nước mình cần chi
            Tuôn trào ngọn núi ầm ì
Làm cho lũ quét hiềm nguy “con người”…!
                                   Mai Xuân Thanh
                                 December 09, 2022
***
          Suối Bạch Vân

Dịch Thơ:


1/
Bạch Vân suối cạnh núi Thiên Bình
Mây vốn hững hờ nước lặng thinh
Bỗng chốc tuôn tràn nơi trũng thấp
Phận người khốn đốn cảnh điêu linh

2/
       Núi Thiên Bình suối Bạch Vân
Bận lòng mây chẳng nước cần an nhiên
        Trớ trêu tuôn đổ xuống triền
  Gây nên xáo động lụy phiền cho dân
                              Kim Phượng


Thứ Ba, 20 tháng 12, 2022

Một Đoạn Đường Đời


Chúng ta hai kẻ bến đò chiều      
Một đứa đêm dài cảnh tịch liêu 
Xuân muộn còn nguyên bao thổn thức  
Đời đang quá nửa khát khao yêu
Duyên chăng xuôi khiến mình tương ngộ
Hay nợ vì thương cảnh hẩm hiu  
Tuy chỉ cùng nhau chung đoạn ngắn 
Nhưng lòng sao vẫn nhớ nhung nhiều.

Nhưng lòng sao vẫn nhớ nhung nhiều 
Cảnh cũ còn đây những dấu yêu
Lễ hội thuở nao cùng sánh bước
Đông này xuân tiết chịu cô liêu
Vì sao giấc mộng vào tan vỡ
Xuôi khiến cuộc tình chỉ bấy nhiêu
Nặng gánh gia can duyên phận mỏng
Hãy quên người hỡi chuyến đò chiều.
Quên Đi

 

Chủ Nhật, 11 tháng 12, 2022

Dạng Thơ Ức Trai Đường Luật



Cùng Quan Tế Tửu Họ Phạm

Ông đồ tỉnh ông đồ say
Sao ông ghẹo nguyệt giữa ban ngày

Khoan khoan xin hãy dừng tay lại
Chớ mó hang hùm nữa mất tay.

Khi đọc bài Tứ Tuyệt trên của Nữ sĩ Hồ Xuân Hương, chúng ta không biết bà làm thơ theo dạng gì. Chắc chắn không phải là Thơ Mới. Cổ Phong, có thể. Nhưng Bằng Trắc lại đúng là Luật Thi, ngoại trừ câu 6 chữ. Đường Luật chăng? Chắc chắn như thế.
Là một người yêu nước, có tinh thần tự chủ mạnh mẽ, Ức Trai Tiên Sinh Nguyễn Trãi muốn thoát ra khỏi sự lệ thuộc quá nhiều vào Thơ của Tàu, Ông đã tự mở cho mình một lối đi riêng bằng cách sửa đổi số chữ trong bài Đường Luật Thi, tất cả Niêm luật đều giữ nguyên, ngoại trừ câu 6 chữ. Con đường được vạch ra, ông đi trước, các thế hệ sau nhất là những thi nhân Triều Hậu Lê, đã hưởng ứng mạnh mẽ, tỏ rỏ sự độc lập của đất nước .
Tính đến nay, đã tìm được gần 1000 bài thơ Thất Ngôn Xen Lục Ngôn cho hậu thế. Nhìn chung, có 4 nhà thơ làm dạng này nhiều nhất. Đó là Nguyễn Trãi với Quốc Âm Thi Tập, vua Lê Thánh Tôn và Hội Tao Đàn với Hồng Đức Quốc Âm Thi Tập, Nguyễn Bỉnh Khiêm với Bạch Vân Quốc Ngữ Thi Tập và Nguyễn Hữu Chỉnh với Ngọc Ẩn Thi Tập.

Thuật Hứng 14

Thân nhân dạo khắp tây đông
Đường tới mười thu khỏi bụi hồng
Dịp huyện hoa còn quyến khách
Rầy biên tuyết đã thành ông
Đành hay thương hải đòi thì biến
Đà biết nhân gian mọi sự không
Chẳng pháp giang hồ nơi vắng vẻ
Cảnh thanh lọ ước cảnh non Bồng.
                             Nguyễn Trãi

         Người Ăn Mày

Góp giang sơn xách một quai
Lượng bằng sông biển chẳng từ ai
Vườn đào ngõ mận từng len lỏi
Gác tía lầu son mặc nghỉ ngơi
No biết thế tình mùi mặn nhạt
Quản bao nhật nguyệt bữa đầy vơi
Vương tôn thuở trước làm sao tá
Bái tướng phong hầu, ấy những ai
                               Lê Thánh Tôn

       Cảnh nhàn 
Lọ là thành thị, lọ lâm toàn, 
Được thứ thì hơn miễn phận nhàn.
Vụng bất tài nên kém bạn
Già vô sự ấy là tiên
Đồ thư một quyển nhà làm của; 
Phong nguyệt năm hồ khách nổi thuyền. 
Dù nhẫn chê khen, dù miệng thế, 
Cơ mầu tạo hóa mặc tự nhiên.
                         Nguyễn Bỉnh Khiêm.

Ngôn Ẩn Thi Tập Bài 1

Trên đầu đã rối tóc hoa râm 
Lẩn thẩn còn chơi đám cát lầm 
Nẻo lợi danh tuy dở bước  
Lòng trung hiếu hãy bền cầm 
Khôn chửa đủ mùi kim cổ 
Dại nào lường máy thiển thâm 
Miễn trọn cho cùng nhân sự chửa 
Thôi thôi rất lẽ thuận thiên tâm
                 Nguyễn Hữu Chỉnh

Tôi thường tự hỏi: "Trong hiện tại, Thơ Đường Luật cũng phát triển rất mạnh, tại sao thế hệ chúng ta không hưởng ứng và phổ biến sự bất khuất của Ức Trai Tiên Sinh nói riêng và dân tộc Việt nói chung, qua dạng Thơ Đường Luật Thất Ngôn Xen Lục Ngôn?". Với suy nghĩ này, thỉnh thoảng tôi có làm một số bài thơ Đường Luật theo dạng này, gần đây nhất là bài "Tập Tành Thơ":

     Tập Tành Thơ

Nhớ xưa tập tểnh học làm thơ
Mới viết đôi câu đã đẫn đờ
Lục Bát vần lưng nghe lủng củng
Luật Đường niêm đối thấy ngu ngơ 
Tự Do ư Tự Do hử
Thơ Mới ơ Thơ Mới quờ
Cứ tưởng dễ dàng nên bắt chước
Ai dè rắc rối thiệt không ngờ.
                                Quên Đi               
***
Huỳnh Hữu Đức

Thứ Năm, 1 tháng 12, 2022

Niệm Nô Kiều-Xích Bích Hoài Cổ - Tô Đông Pha


Nguyên Tác Hán Tự        Phiên Âm Hán Việt

念奴嬌 - 赤壁懷古         Niệm Nô Kiều-Xích Bích Hoài Cổ

大江東去,                     Đại giang đông khứ 
浪淘盡千古風流人物。 Lãng đào tận thiên cổ phong lưu nhân vật       
故壘西邊,                     Cố lũy tây biên   
人道是三國周郎赤壁。 Nhân đạo thị Tam Quốc Chu Du Xích Bích    
亂石崩雲,                     Loạn thạch băng vân 
驚濤拍岸,                     Kinh đào phách ngạn     
捲起千堆雪。                 Quyển khởi thiên đôi tuyết    
江山如畫,                     Giang sơn như họa 
一時多少豪傑。          Nhất thời đa thiểu hào kiệt   

遙想公瑾當年,             Dao tưởng Công Cẩn đương niên
小喬初嫁了,                 Tiểu Kiều sơ giá liễu   
雄姿英發                         Hùng tư anh phát  
羽扇綸巾,                     Vũ phiến luân cân        
談笑間,                         Đàm tiếu gian       
檣櫓灰飛煙滅。             Cường lỗ hôi phi yên diệt  
故國神遊,                     Cố quốc thần du   
多情應笑我,                 Đa tình ưng tiếu ngã
早生華髮。                     Tảo sinh hoa phát 
人間如夢,                     Nhân gian như mộng
一樽還酹江月。             Nhất tôn hoàn lỗi giang nguyệt  

          蘇東坡                                         Tô Đông Pha

Diễn Dịch Nghĩa Nôm:

Điệu hát Niệm Nô Kiều-Nhớ Trận Xích Bích Xưa

Nước sông lớn chảy ra biển đông
Con sóng từ ngàn xưa đã cuốn đi bao kẻ vui chơi nhàn rỗi
Dãy tường thành cũ ở ranh giới phía tây vẫn còn
Người ta nói thời Tam Quốc, Chu Du từng bày trận Xích Bích nơi đó
Đá hổn loạn, mây sụp xuống
Sóng dữ lồng lộng đập vào bờ
Cuốn đi hàng ngàn đống tuyết
Cảnh núi sông y như vẽ
Một thời biết bao người tài giỏi

Nghĩ lại Chu Công Cẩn lúc bấy giờ
Vừa mới cưới Tiểu Kiều xong
Dáng dấp khoẻ mạnh, tinh anh đã lộ ra
Tay cầm quạt lông chim, đầu đội khăn bằng tơ
Vừa nói vừa cười
Khiến thuyền địch thành tro, khói bay đi hết
Thả hồn về thời Tam quốc cũ
Gẫm cười mình cũng thuộc hạng đa tình
Sáng ra, tóc đã trở nên bạc trắng
Đời người như giấc mộng
Một chén rượu xin tạ cùng trăng nước

Dịch Thơ: Nhớ Lại Trận Xích Bích Xưa

1/
Sông lớn về đông
Ngàn xưa sóng đã dìm bao phong lưu khách
Tường cũ phía tây
Thời Tam Quốc Chu Du bày trận Xích Bích
Đá loạn mây lở
Sóng dữ vỗ bờ
Cuốn phăng ngàn đống tuyết
Núi sông như vẽ
Một thuở với bao hào kiệt

Nghĩ Chu Du lúc ấy
Cùng Tiểu Kiều vầy duyên
Tinh anh đã hiện
Khăn lụa quạt lông
Cười nói vang
Thuyền địch thành tro khói tản
Mơ màng thời Tam Quốc
Đa tình tự cười ta
Sáng ra trắng tóc
Đời người như mộng
Chén này tạ với trăng sông

2/
          Nước cuồn cuộn đổ về đông
 Bao người nhàn rỗi theo dòng xưa nay
            Vẫn còn dấu cũ thành tây 
      Chu Du Xích Bích  nơi đây từng là 
               Đá hổn loạn mây la đà 
          Ầm ầm sóng dữ từ xa tràn bờ 
         Khiến ngàn đống tuyết xác xơ 
Núi sông hòa quyện sương mờ như tranh  
         Ấy thời hào kiệt tung hoàng...

      Nhớ chàng Công Cẩn đương thời 
Cùng Kiều gắn kết duyên trời xứng thay  
          Hiên ngang đáng bậc anh tài  
     Đầu khăn tơ đội trên tay quạt cầm  
          Nói cười bày tính mưu thâm 
 Gió đông trở mạnh đốt trăm thuyền Tào 
           Mơ về Tam Quốc thuở nao 
 Chợt nghe cảm xúc biết bao nhiêu tình  
             Sáng nay tóc đã trắng tinh  
    Gẫm ra giấc mộng đời mình khác chi 
         Rượu mời trăng nước ngại gì...           
                                                 Quên Đi

Trong lần đến bờ sông Trường Giang, Tô Thức nhớ về trận chiến Xích Bích. Trận hoả công lừng danh kim cổ, đã phá tan hằng  trăm vạn quân của Tào Tháo. Một trận đánh tạo nên thế cân bằng giữa ba nước Bắc Nguỵ (Tào Tháo), Tây Thục (Lưu Bị) và Đông Ngô (Tôn Quyền). Nên Ông đã làm bài Từ theo điệu Niệm Nô Kiều có tựa là Xích Bích Hoài Cổ.

***
Bài Thơ Dịch của Thầy Phạm Khắc Trí:

Trường giang đông hướng
Cuốn trôi hết danh tiếng phong lưu xưa cũ
Cổ lũy tây biên
Nói đó là Tam Quốc Chu Du Xích Bích
Vách đá chọc trời
Ầm ầm sóng vỗ
Tuyết nổi trắng cuồn cuộn
Núi sông như vẽ
Một thời không ít hào kiệt

Nhớ chuyện Công Cẩn đương thời
Mỹ nhân vừa mới lấy
Tài danh lừng tiếng
Đầu quấn khăn xanh 
Cầm quạt cười
Thuyền giặc tiêu tro tan khói
Chốn cũ hồn về
Cười ta dư nước mắt
Tóc đà sớm bạc
Nhân gian như mộng
Rượu tràn say với trăng nước

Phụ Chú :

1- Trường Giang đông hướng = sông Trường Giang chảy ra biển đông
2- Cố lũy tây biên = thành lũy xưa ở bên bờ sông phía tây
3- Luân cân = Khăn the xanh
3- Nhất tôn hoàn lỗi giang nguyệt = Một chén rượu tế đổ xuống sông cho trăng nước

Cố quốc thần du
Đa tình ưng tiêu ngã
Tảo sinh hoa phát
Nhân gian như mông
Nhất tôn hoàn lỗi giang nguyệt
(Niệm Nô Kiều-Xích Bích Hoài Cổ - Tô Đông Pha)

Cố quốc tìm về
Cười ta đa tình
Tóc đã sớm bạc
Nhân gian như mộng
Một ly rượu tế đổ sông tạ lỗi cùng trăng nước !
(Ôi thế giới đau thương của tôi - Mây Tần  - PKT)
                                         Phạm Khắc Trí