Du Sơn Tây Thôn - Lục Du

Lục Du, nhà thơ rất nổi tiếng thời Nam Tống. Hoạn lộ thăng trầm, nên có nhiều bài thơ mang tâm trạng như Đỗ Phủ hay lãng mạn như Lý Bạch. Ông có bài Từ "Vịnh Mai" rất sâu sắc, tỏ chí khí quật cường .

      遊 山 西 村                      Du Sơn Tây Thôn

莫 笑 農 家 臘 酒 渾，      Mạc tiếu nông gia lạp tửu hồn,            

豐 年 留 客 足 雞 豚。      Phong niên lưu khách túc kê đồn      

山 重 水 復 疑 無 路，      Sơn trùng thuỷ phúc nghi vô lộ        

柳 暗 花 明 又 一 村。      Liễu ám hoa minh hựu nhất thôn         

簫 鼓 追 隨 春 社 近，      Tiêu cổ truy tuỳ xuân xã cận   

衣 冠 簡 樸 古 風 存。      Y quan giản phác cổ phong tồn           

從 今 若 許 閑 乘 月，      Tòng kim nhược hứa nhàn thừa nguyệt         

拄 杖 無 時 夜 叩 門。      Trụ trượng vô thì dạ khấu môn.          

                       陸 游                                      Lục Du

Dịch nghĩa

Xin đừng cười chê thứ rượu tế lễ không được trong của nhà nông

Năm nay khấm khá, giữ khách lại, mổ heo gà để đãi

Núi liền núi sông liền sông ngỡ rằng không còn đường để đi

Thấp thoáng trong bóng râm rặng liễu và khóm hoa tươi đẹp rực rỡ có một thôn làng.

Trống tiêu như giục giã vì ngày tế lễ đầu xuân đang gần kề

Áo mũ giản dị theo tục lệ cũ còn giữ lại

Nếu như ngày nay được rảnh rỗi như trăng

Sẽ chống gậy gõ cửa chẳng kể đang lúc đêm tối.

Dịch Thơ: Dạo Núi Thôn Tây

Nhà nông rượu lễ chẳng cao sang

Mùa tốt gà heo đãi bạn vàng

Khuất núi sông liền không lối nẻo

Sau bờ hoa liễu hiện thôn trang

Trống tiêu nôn thúc ngày xuân sắp

Áo mũ đơn sơ vốn lệ làng

Nếu rảnh như trăng nào có ngại

Trong đêm gậy gõ cửa đâu màng.

                                  Quên Đi

***

      Dạo Núi Thôn Tây

Rượu quê tế lễ, đục đừng chê

Mùa trúng, gà heo đãi thỏa thuê

Sông núi giăng giăng, đường mất hút

Thôn trang ẩn khuất , cỏ vây kề

Trống vang giục giã khai mùa hội

Áo mặc đơn sơ giữ thói lề

Ví được như trăng ngày rảnh rỗi

Gậy tre gõ cửa lúc đêm về.

               Phương Hà phỏng dịch

***

Thân gởi Huỳnh Hữu Đức,

        Cám ơn bạn đã gởi bài thơ " Du Sơn Tây Thôn " của Lục Phóng Ông ( Lục Du ) để nói rõ xuất xứ của 2 câu thơ mà dân gian hay truyền tụng, nhất là trong các truyện võ hiệp kỳ tình :

           Sơn cùng thuỷ tận nghi vô lộ,         山窮水盡疑無路，

           Liễu ám hoa minh hựu nhất thôn !  柳暗花明又一村！

Đúng như bài thơ Bạn đã trích dẫn, 2 câu Thực đó nguyên là :

        山 重 水 復 疑 無 路， Sơn trùng thuỷ phục nghi vô lộ,        

        柳 暗 花 明 又 一 村。 Liễu ám hoa minh hựu nhất thôn.         

           Nhưng trong THIÊN GIA THI 千家詩 đã chép sai  " Sơn Trùng Thủy Phục " thành " Sơn Cùng Thủy Tận " là câu nói quen miệng của dân gian. Hai cách nói nầy khác nhau rất xa, nếu ta phân tích theo văn chương, còn đối với giới bình dân thì cho là " Ý nghĩa của NÓ cũng tương đương với nhau " mà thôi !

     * SƠN TRÙNG THUỶ PHỤC 山 重 水 復 : SƠN TRÙNG là Núi trùng trùng điệp điệp, hết núi nầy đến núi khác, nên ở xa nhìn thì thấy toàn là núi. THỦY PHỤC là Hết dòng nước nầy đến dòng nước khác, nên nhìn thấy toàn nước là nước.

        Vì NÚI và NƯỚC trùng phục ở trước mặt, cho nên mới NGHI VÔ LỘ 疑 無 路 : là " Ngỡ là đã hết đường đi rồi ". Nên mở ra câu sau rất thú vị là :

         Liễu ám hoa minh hựu nhất thôn !  柳暗花明又一村！

  Còn nếu là ...

     * SƠN CÙNG THỦY TẬN 山窮水盡 : là Núi đã Cùng đường rồi, Nước cũng đã tận cùng rồi, là ở nơi Cuối Đất Cùng Trời rồi, thì đâu có NGHI VÔ LỘ nữa, mà là CHUNG VÔ LỘ 終無路 là Rốt cuộc đã " Hết Đường Đi Thật rồi !" thì làm sao còn có câu sau là : Liễu ám hoa minh hựu nhất thôn  柳暗花明又一村 cho được !

         Phân tích và góp ý PHIẾM chơi cho vui thôi ! Mong Các bạn trong Vườn THƠ THẨN thông cảm.

         Về bài " Du Sơn Tây Thôn " có vài từ cần được chú thích cho rõ nghĩa hơn, như :

    * LẠP TỬU : Lạp là Tháng Mười Hai Ân Lịch, ta đọc trại thành Thánh CHẠP, nên Lạp Tửu là rượu của tháng Chạp, rượu được ủ để uống vào dịp TếT Âm Lịch.

    * PHONG NIÊN 豐 年 : là Năm Được Mùa.

    * XUÂN Xà春 社 : là Ngày Mậu Nhựt thứ 5 sau tiết Lập Xuân làm ngày XUÂN Xà để cúng tế Thần Làng, như ta cúng Đình Làng vậy, để cầu cho sang năm lại được trúng mùa. Vì thế mà có thổi tiêu đánh trống ...

     * 從 今 若 許 閑 乘 月 Tòng kim nhược hứa nhàn thừa nguyệt : là Từ nay về sau nếu như có rảnh rổi thì hay thừa lúc trăng sáng ...

     * 拄 杖 無 時 夜 叩 門 Trụ trượng vô thì dạ khấu môn : là Hãy chống gậy mà đến gỏ cửa nhà ta bất cứ lúc nào trong đêm ( cũng hổng sao !). VÔ THÌ : là Bất cứ lúc nào.

        Đây là cảnh nông dân ăn Tết ở Tây Thôn là một làng miền núi của một năm được mùa, chất phác chân thật mà nhiệt tình của đời sống thôn dã sau một năm cày sâu cuốc bẫm.

Diễn Nôm

    Dạo Núi Xóm Tây

Thôn dã chớ cười rượu nhạt phèo,

Cuối năm đãi khách sẵn gà heo.

Núi liền sông nước ngờ vô lối,

Liễu rũ đường hoa đến xóm nghèo.

Tiêu trống rộn ràng Xuân Xã đến,

Áo xiêm giản dị cổ phong theo.

Từ nay nếu rảnh đêm trăng sáng,

Gỏ cửa cùng vui gậy khẳng kheo.

                      Đỗ Chiêu Đức  

***

 Ngao Du Sông, Núi Ấp Tây

Chớ cười rượu ủ của nông gia,

Gà, lợn, được mùa, đãi khách qua.

Trùng điệp núi, sông vây khuất nẻo,

Ngàn hoa, liễu rũ lối vô nhà,

Trống, tiêu rộn rã nghe xuân đến,

Áo mũ đơn sơ thấy đậm đà...

Rảnh rỗi đêm nay trăng tỏa sáng,

Cùng vui gậy gõ cửa vang xa...

                       Mai Xuân Thanh

***

  Dạo Núi Thôn Tây

Đừng cười rượu lễ chọn nông tang

Gà ,lợn được mùa thết bạn sang

Sông núi nối liền trông chẳng lối

Đường hoa,rặng liễu dấu thôn trang

Trống,tiêu thúc giục Xuân gần đến

Áo mão giản đơn tục lệ làng   

Rãnh rổi như trăng thì cứ đến

Dù đêm gõ gậy cũng không màng

                        songquang

***
     Dạo Núi Thôn Tây
 

Rượu lễ nhà nông đục chẳng trong
Trúng mùa thết bạn tỏ đây lòng
Sông kề núi cận đường đâu thấy
Liễu cạnh hoa chen xóm rõ trông
Rộn rã tiếng tiêu xuân sắp tới
Đơn sơ áo mũ tục làu thông
Giá mà rảnh rỗi như trăng ấy
Gõ cửa trong đêm chả ngại công
                        Kim Phượng 

***