Giữ Lễ

“Khôn mà làm như ngu, mới là khôn kín” (Lữ Khôn)

 Ông Khổng Tử ở nước Lỗ vào kinh đô nhà Châu hỏi Lễ ông Lão Tử…
Khi đưa Khổng Tử ra về, Lão Tử có nói: “Tôi nghe người giàu sang tiễn người thì dùng của cải, người nhân hậu tiễn người thì dùng lời nói. Tôi tuy không được giàu sang nhưng mang tiếng là người nhân hậu, vậy xin tiễn ngài một lời nói vậy: “Này, phàm kẻ sĩ đời nay, những người thông minh sâu sắc, xét nét mà có khi đến phải thiệt mạng, đều là vì hay chê bai biếm nhẽ, nghị luận tâm sự người ta cả; những kẻ biện bác rộng rãi xa xôi mà có khi phải khổ đến thân, đều là kẻ hay bươi móc phơi bày cái xấu, cái dở người ta ra”.
Khổng Tử cúi đầu thưa: “Vâng, tôi xin nghe lời dạy bảo ấy”.
Lão Tử nói tiếp: “Tôi nghe rằng: “Nhà buôn giỏi, khéo chứa của quý thì làm như người không có gì. Người quân tử thạnh đức, dung mạo như người ngu. Ngài nên bỏ cái kiêu khí và đa dục, cái thái sắc và dâm chí của ngài đi. Nó không có lợi gì cho cái thân ngài cả”.

***

Hồ Khưu Trượng Nhân nói với Tôn Thúc Ngao: “Có ba điều chuốc oán, ông có hiểu chưa?” Tôn Thúc Ngao nói: “Tôi chưa biết”. Trượng Nhân nói: “Tước vị cao, người ta ganh. Quyền thế lớn, người ta ghét. Lợi lộc nhiều, người ta oán”.
Tôn Thúc Ngao nói: “Không chỉ luôn luôn như thế. Tước vị tôi càng cao, thì tôi càng xử nhún nhường hơn. Quyền thế tôi càng lớn, thì tôi càng ở khiêm cung hơn. Lợi lộc tôi càng nhiều, thì tôi càng chia sớt cho người chung quanh. Như thế làm gì bị thù oán của thiên hạ”. 
Khi Tôn Thúc Ngao bệnh nặng, lúc gần chết kêu con dặn: “Nhà vua muốn phong đất cho ta. Ta đã từ chối. Sau khi ta chết, thế nào vua cũng phong cho ngươi. Ta không bằng lòng ngươi lãnh những đất tốt. Nếu phải nhận thì giữa Sở, Việt có ngọn núi không tốt, mà tên nó cũng không đẹp, hãy nài miếng đất ấy, thì khỏi sợ ai nhòm ngó”.
Tôn Thúc Ngao chết. Vua phong đất cho người con. Y theo lời cha dặn, người con xin phong cho mình miếng đất ấy. Con cháu đời đời giữ nó không mất. 

***

(Thuật Xử Thế Của Người Xưa)