Dạng Thơ Ức Trai Đường Luật

Cùng Quan Tế Tửu Họ Phạm

Ông đồ tỉnh ông đồ say
Sao ông ghẹo nguyệt giữa ban ngày

Khoan khoan xin hãy dừng tay lại

Chớ mó hang hùm nữa mất tay.

Khi đọc bài Tứ Tuyệt trên của Nữ sĩ Hồ Xuân Hương, chúng ta không biết bà làm thơ theo dạng gì. Chắc chắn không phải là Thơ Mới. Cổ Phong, có thể. Nhưng Bằng Trắc lại đúng là Luật Thi, ngoại trừ câu 6 chữ. Đường Luật chăng? Chắc chắn như thế.

Là một người yêu nước, có tinh thần tự chủ mạnh mẽ, Ức Trai Tiên Sinh Nguyễn Trãi muốn thoát ra khỏi sự lệ thuộc quá nhiều vào Thơ của Tàu, Ông đã tự mở cho mình một lối đi riêng bằng cách sửa đổi số chữ trong bài Đường Luật Thi, tất cả Niêm luật đều giữ nguyên, ngoại trừ câu 6 chữ. Con đường được vạch ra, ông đi trước, các thế hệ sau nhất là những thi nhân Triều Hậu Lê, đã hưởng ứng mạnh mẽ, tỏ rỏ sự độc lập của đất nước .

Tính đến nay, đã tìm được gần 1000 bài thơ Thất Ngôn Xen Lục Ngôn cho hậu thế. Nhìn chung, có 4 nhà thơ làm dạng này nhiều nhất. Đó là Nguyễn Trãi với Quốc Âm Thi Tập, vua Lê Thánh Tôn và Hội Tao Đàn với Hồng Đức Quốc Âm Thi Tập, Nguyễn Bỉnh Khiêm với Bạch Vân Quốc Ngữ Thi Tập và Nguyễn Hữu Chỉnh với Ngọc Ẩn Thi Tập.

Thuật Hứng 14

Thân nhân dạo khắp tây đông

Đường tới mười thu khỏi bụi hồng

Dịp huyện hoa còn quyến khách

Rầy biên tuyết đã thành ông

Đành hay thương hải đòi thì biến

Đà biết nhân gian mọi sự không

Chẳng pháp giang hồ nơi vắng vẻ

Cảnh thanh lọ ước cảnh non Bồng.

                             Nguyễn Trãi

         Người Ăn Mày

Góp giang sơn xách một quai
Lượng bằng sông biển chẳng từ ai
Vườn đào ngõ mận từng len lỏi
Gác tía lầu son mặc nghỉ ngơi
No biết thế tình mùi mặn nhạt
Quản bao nhật nguyệt bữa đầy vơi
Vương tôn thuở trước làm sao tá
Bái tướng phong hầu, ấy những ai

                               Lê Thánh Tôn

       Cảnh nhàn 

Lọ là thành thị, lọ lâm toàn, 

Được thứ thì hơn miễn phận nhàn.

Vụng bất tài nên kém bạn

Già vô sự ấy là tiên

Đồ thư một quyển nhà làm của; 

Phong nguyệt năm hồ khách nổi thuyền. 

Dù nhẫn chê khen, dù miệng thế, 

Cơ mầu tạo hóa mặc tự nhiên.

                         Nguyễn Bỉnh Khiêm.

Ngôn Ẩn Thi Tập Bài 1

Trên đầu đã rối tóc hoa râm 

Lẩn thẩn còn chơi đám cát lầm 

Nẻo lợi danh tuy dở bước  

Lòng trung hiếu hãy bền cầm 
Khôn chửa đủ mùi kim cổ 
Dại nào lường máy thiển thâm 
Miễn trọn cho cùng nhân sự chửa 
Thôi thôi rất lẽ thuận thiên tâm

                 Nguyễn Hữu Chỉnh

Tôi thường tự hỏi: "Trong hiện tại, Thơ Đường Luật cũng phát triển rất mạnh, tại sao thế hệ chúng ta không hưởng ứng và phổ biến sự bất khuất của Ức Trai Tiên Sinh nói riêng và dân tộc Việt nói chung, qua dạng Thơ Đường Luật Thất Ngôn Xen Lục Ngôn?". Với suy nghĩ này, thỉnh thoảng tôi có làm một số bài thơ Đường Luật theo dạng này, gần đây nhất là bài "Tập Tành Thơ":

     Tập Tành Thơ

Nhớ xưa tập tểnh học làm thơ
Mới viết đôi câu đã đẫn đờ
Lục Bát vần lưng nghe lủng củng
Luật Đường niêm đối thấy ngu ngơ 

Tự Do ư Tự Do hử
Thơ Mới ơ Thơ Mới quờ
Cứ tưởng dễ dàng nên bắt chước
Ai dè rắc rối thiệt không ngờ.

                                Quên Đi               

***

Huỳnh Hữu Đức