Hà Hoàng Cựu Tốt - Trương Kiều

  

       河湟舊卒                 Hà Hoàng Cựu Tốt 

少年隨將討河湟     Thiếu niên tùy tướng thảo hà hoàng,

頭白時清返故鄉     Đầu bạch thời thanh phản cố hương.

十萬漢軍零落盡     Thập vạn Hán quân linh lạc tận,

獨吹邊曲向殘陽     Độc xuy biên khúc hướng tàn dương!

                   張喬                                    Trương Kiều

TRƯƠNG KIỀU, thi nhân đời Tàn Đường, không rõ năm sanh năm mất, tự là Bá Thiên, người đất Trì Châu ( thuộc huyên Quí Trì, tỉnh An Huy hiện nay ). Khoảng giữa năm Hàm Thông ( 860-874 ) đậu Tiến Sĩ, sống ở đất Trường An, cùng với Hứa Đường, Trịnh Cốc... xưng là HÀM THÔNG THẬP TRIẾT. Khi loạn Hoàng Sào, ông ẩn cư ở Cửu Hoa Sơn và mất ở nơi đó. Ông làm thơ giản dị nhẹ nhàng, dễ đi vào lòng người, thiên về Ngũ Ngôn Luật Thi. Trong TOÀN ĐƯỜNG THI còn lưu lại 2 quyển thơ của Ông.

CHÚ THÍCH:

1. HÀ HOÀNG 河湟: là sông Hoàng Thủy, phát nguồn từ tỉnh Thanh Hải, chảy về đông đổ vào sông Hoàng Hà ra biển. Hà Hoàng trong thơ chỉ vùng đất Lũng Tây do Thổ Phồn chiếm giữ từ thời Đường Túc Tôn, bao gồm Qua Châu, Y Châu... mười châu quận luôn chìm ngập trong khói lửa chiến tranh do hai bên Hán Hồ luân phiên cát cứ ròng rã suốt cả trăm năm, dân chúng sống trong cảnh điêu linh đồ thán.

2. CỰU TỐT: Cựu là Cũ, Tốt là Con Chốt, là Lính. CỰU TỐT là Người lính cũ, là Cựu Chiến Binh.

3. THẢO: là Thảo Phạt, từ chỉ nước lớn đem binh đi đánh nước nhỏ, hoặc đi dẹp loạn.

4. THỜI THANH: Thời cuộc trở nên thanh bình, không còn giặc giã nữa. THẬP VẠN: Mười Vạn là Một Trăm Ngàn.

5. LINH LẠC: Do Thành ngữ THẤT LINH BÁT LẠC 七零八落 Có nghĩa như " Thất Điên Bát Đão " để chỉ thua trận, " Tơi Bời Hoa Lá " nếu dùng để chỉ cỏ cây, " Ba Chìm Bảy Nổi " nếu dùng để chỉ hoàn cảnh....Nói theo bình dân Thất Linh Bát Lạc là Xất Bất Xang Bang !

6. ĐỘC : là Đơn độc có một mình. XUY ; là Thổi ( Tiêu, hoặc Sáo ).

7. BIÊN KHÚC: là Những khúc nhạc ngoài biên cương được thổi bằng Tiêu hoặc Sáo.

8. TÀN DƯƠNG: là Ánh nắng tàn của buổi chiều tà.

Dịch Nghĩa:

Khi còn trẻ ta đã theo các tướng đi đánh giặc ở đất Hà Hoàng. Kịp đến lúc thanh bình thì đầu đã bạc mới được về lại cố hương. Mười vạn quân lính của người Hán khi xưa giờ đã tan tác gần hết (may mà ta còn sống sót). Một thân đơn độc ta cảm khái mà thổi lên khúc sáo của vùng biên tái trong ánh nắng chiều tàn thoi thóp!

Diễn Nôm:

Người Cựu Chiến Binh Đất Hoàng Hà

Trẻ đi đánh trận ở Hà Hoàng,
Đầu bạc mới về lại xóm làng.
Mười vạn Hán binh tan tác hết,
Một mình thổi sáo lúc chiều tàn!

Lục bát:

          Trẻ đi đánh giặc Hà Hoàng,

Thanh bình đầu bạc về làng lang thang.
       Trăm ngàn quân Hán tan hoang,
 Một mình thổi sáo chiều tàn biên khu!
                               Đỗ Chiêu Đức
***
Các Bài Dịch:

Đầu Bạc Thời Thanh Phản Cố Hương

Tuổi trẻ rủ nhau đi cứu nước
Tóc xanh đến bạc mới về nhà
Người xưa ngày trước đâu còn nữa
Sáo gọi hồn ai dưới nắng tà?
                           Phạm Khắc Trí
***
Người Lính Cũ Đất Hà Hoàng

Người lính vấn thân quên thời trẻ
Yên giặc về quê bạc tóc xanh
Tản mát người xưa trông quanh quẻ!
Một mình sáo hướng buổi chiều hanh
                                     Kim Oanh
***

Người Lính Cũ Ở Hà Hoàng

Trẻ theo quan dẹp giặc Hà Hoàng
Đầu bạc khi yên trở lại làng
Mười vạn Hán quân tan rã hết
Một mình thổi sáo ngắm chiều hoang
                                    Mailoc
***
Cựu Chiến Binh Về Vườn

Lệnh đi dẹp loạn ở Hà Hoàng,
Đầu bạc về làng giặc giả tan.
Lính Hán trăm ngàn phơi chiến địa,
Một mình thổi sáo lạnh chiều hoang...
                    Mai Xuân Thanh
            Ngày 27 tháng 04 năm 2015

*** 

Cựu Chiến Binh Hà Hoàng

1/
Hà Hoàng nguy biến trẻ hy sinh
Luống tuổi quay về dứt chiến chinh
Mười vạn Hán quân bao mất mát
Chiều tà khúc sáo trỗi riêng mình

2/
Thân trai xung trận Hà Hoàng
Thanh bình trở lại trễ tràng tuổi cao
Hán quân mười vạn còn bao
Một mình thổi sáo nao nao nhớ về
                                Kim Phượng

***
十萬漢軍零落盡 Thập vạn Hán quân linh lạc tận. 

Trận chiến Hà Hoàng, quân Đường giữ vững phòng tuyến, đẩy lùi quân Tạng, không hề chiến bại, nên câu trên không thể dịch là 100.000 quân người Hán bị tan tác hay tan hoang hết. Theo tôi, phải dịch là 100.000 quân Hán tản mát hết, xuất ngũ về quê  hết.

Lính Cũ Hà Hoàng

1/
Đầu xanh theo tướng đánh Hà Hoàng
Tóc trắng giặc yên trở lại làng
Cả chục muôn quân giờ tản mát
Khúc Biên riêng thổi tiễn ngày tàn.

2/
     Tuổi xuân tham chiến Hà Hoàng
      Đến khi tóc bạc giặc tan mới về
          Trăm ngàn quân trở lại quê
Riêng mình thổi khúc buồn lê tiễn chiều.
                                          Quên Đi

***

      Hà Hoàng Cựu Tốt

1/

Hà Hoàng lúc trẻ dặm xông pha
Tóc bạc thời yên trở lại nhà
Mười vạn lính xưa tan mất hết
Mình ta thổi sáo lúc chiều tà

2/

           Hà Hoàng lúc trẻ xông pha
   Thời yên tóc bạc về nhà dưỡng quân
          Lính xưa mười vạn tiệt phần
Mình ta thổi sáo bâng khuâng chiều tàn!
                                     Mai Thắng

***